همه لغت نامه های زبانم

بین لغتنامه های فارسی کدام را انتخاب کنیم؟

لغتنامه دهخدا

این لغتنامه اولین و در عین حال بزرگ ترین فرهنگ لغت امروزی ماست. البته لغتنامه، فقط شرح لغات نیست و نیمی از مدخل هایش اسم های تاریخی و جغرافیایی است. توضیحات هر لغت حسابی مفصل است و تمام مطالب فرهنگ لغت های خطی و چاپی قرن های قبل در آن آمده، کلا لغتنامه با 343 هزار مدخلش، یک جورهایی دایره المعارف به حساب می آید. همین نکته، عیب آن هم هست؛ چون آن را غیر قابل استفاده برای عموم کرده. لغتنامه بیشتر لغات علمی و صنعتی را هم ندارد چون بیشترشان در دهه های بعد از تألیف آن وارد فارسی شده اند. چاپ اول لغتنامه (از 1319 تا 1359) در 222 جزوه صورت گرفت و چاپ های جدید آن 17 جلدی است. نسخه الکترونیک آن، هم روی سی دی عرضه شده و هم در سایت www.loghatnaameh.com به صورت آن لاین موجود است.

فرهنگ معین

دومین فرهنگ معاصر فارسی و هم وصی دهخدا آماده کرد. دکتر معین دقیقا با همین ایده که لغتنامه دهخدا خیلی حجیم است، خواست فرهنگ لغتی برای عمومی بنویسد. حاصل کار شد یک لغتنامه 4 جلدی به اضافه 2 جلد اعلام تاریخی. فرهنگ معین که بیشتر از همه فرهنگ های فارسی عکس دارد، جمعا 150 هزارمدخل دارد؛ عیب آن هم مثل لغتنامه دهخدا این است که از زمان انتشار (دهه 40) به روز نشده ومثلا در مدخل «جمعیت»، اطلاعات جمعیتی 40 سال پیش ایران را دارد. اخیرا ناشر یک نسخه خلاصه یک جلدی هم از این فرهنگ آماده کرده و نسخه آن لاین آن را هم در این آدرس می توانید پیدا کنید: www.rismoon.com/moeenletterindex-fa.html

فرهنگ عمید

فرهنگی است مختصر و مفید و اصلا لغاتی مثل اسم شهرها و شخصیت ها (به جز نمونه های بسیار مشهور مثل بهلول یا سلیمان) را ندارد. این فرهنگ 2 جلدی را حسن عمید در سال 1342 منتشر کرد و هدفش تقلید از فرهنگ معروف لاروس بود.

این فرهنگ 60 هزار مدخل دارد و بنا به نظر برخی کارشناسان، ایراد گفتنی ای در آن پیدا نمی شود. مشکل به روزرسانی همچنان عیب اصلی است؛ فقط نمی دانم چه حکمتی است که اکثر طراح جدول های روزنامه ها از روی آن شرح جدولشان را می نویسند.

فرهنگ سخن

جدیدترین لغتنامه فارسی ای که در همین مدت چند ساله خیلی هم معروف شده، کار یکی دیگر از همکارهای دهخدا یعنی دکتر حسن انوری است. فرهنگ سخن، 116 هزار مدخل دارد و اصلا یکی از ویژگی های این فرهنگ همین است که لغات علمی را متخصص های هر رشته شرح داده اند اصل فرهنگ سخن در 8 جلد است که نسخه 2 جلدی آن هم (با حذف نمونه های استفاده لغت در متون قدیمی) آماده شده. به جز داریوش آشوری که منتقد اصلی این لغتنامه بود و می گفت عیبش دقیق نبودن تعریف های هر لغت است، بقیه از آن تعریف کردند.

فرهنگ معاصر فارسی

این فرهنگ تک جلدی که تالیف غلامحسین صدری افشار (انتشارات فرهنگ معاصر) است، یک ویژگی دارد که کلا امروزی است و تعریف ها و مثال هایش همه جدید است. کلی از کلمات و تعبیرات غیررسمی (محاوره ای) را هم دارد. تلفظ کلمات در ان با حروف لاتین نوشته شده (در بقیه فرهنگ ها با اعراب گذاری) و چیزهایی مثل واحدهای اندازه گیری یا لغات ای میل، اینترنت، رزمایش، همایش، اوراق مشارکت و بالگرد را که در لغتنامه های قدیمی نیست هم دارد عیب اصلی این فرهنگ این است که تعداد لغت هایش به نسبت بقیه خیلی کم (50 هزار مدخل) است.

کامل فرهنگ فارسی

این، یک فرهنگ تک جلدی جمع و جور است که غلامرضا انصاف پور (انتشارات زوار) آن را آماده و منتشر کرده. ویژگی این لغتنامه، تعداد زیاد واژه هایش (80 هراز مدخل) در حجم نسبتاً کم است؛ هم لغات قدیمی را داردو هم واژه های امروزی را، به خصوص از لحاظ داشتن ترکیبات مختلف (چیزهایی مثل «کمرو» که معمولا لغتنامه ها آنها را نمی آورند) منحصر به فرد است و به کار مطالعه شخصی عموم می خورد. اما عیب آن هم این است که کار تالیفش را یک غیرزبان شناس انجام داده، این لغتنامه به شکل سی دی هم عرضه شده.

همشهری جوان